ZRP - opinia w sprawie strategii UE 2020
Nie można lekceważyć skutków kryzysu jak również faktu, że niejedna już inicjatywa polityczna UE pozostała w sferze deklaracji tylko dlatego, że w zderzeniu z rzeczywistością okazała się trudna lub niemożliwa do zrealizowania. Nie ulega również wątpliwości, że w najbliższych latach działania służące walce ze skutkami kryzysu będą miały priorytetowe znaczenie. Jednak niezwykle ważną kwestią jest, aby Strategia 2020 nie stała się tylko strategią „wychodzenia z kryzysu”. Przed Europą stoi wiele wyzwań, które mają charakter systemowy i cywilizacyjny, i tym bardziej wymagają podejścia strategicznego. Dokument konsultacyjny potwierdza, że KE zamierza wyzwania te objąć ramami Strategii 2020, co należy ocenić pozytywnie.
Dlatego liczymy na to, że zapowiadany oficjalny komunikat skierowany do uczestników wiosennego szczytu Rady Europejskiej, który ujrzy światło dzienne na początku 2010 r. bazować będzie na obiektywnych danych z oceny realizacji priorytetów Strategii Lizbońskiej oraz analizie wyzwań energetycznych i klimatycznych, że określone zostaną weryfikowalne, osadzone w perspektywie krótko i długoterminowej konkretne realizowalne cele i konkretne działania dla szczebla wspólnotowego i krajowego, z uwzględnieniem metodologii planowania strategicznego oraz priorytetyzacji kierunków działań.
Strategia Lizbońska koncentrująca się na trzech wyzwaniach: - wzroście gospodarczym i konkurencyjności, - zrównoważonym rozwoju oraz - integracji społecznej i zatrudnieniu miała na celu sprostanie wyzwaniom zglobalizowanego świata. Nie przyniosła spektakularnych efektów i niestety nie była decydującym punktem odniesienia w działaniach państw członkowskich, jednak cele te nie straciły na aktualności.
Zaproponowane przez KE trzy podstawowe grupy celów nowej Strategii UE należy ocenić jako spójne z celami, które stanowiły szkielet Strategii Lizbońskiej. W tym kontekście podstawowym pytaniem jest, co zrobić, aby nowa strategia nie podzieliła losów Strategii Lizbońskiej. Pierwsza sugestia, jaką można sformułować to stwierdzenie, że w Strategii UE 2020 musi być bardziej precyzyjnie i jednoznacznie określony podział kompetencji i odpowiedzialności pomiędzy wszystkimi zaangażowanymi interesariuszami ze wszystkich szczebli decyzyjnych oraz zapewnione odpowiednie środki na realizację poszczególnych celów. Można również stwierdzić, że konkretne przyszłe instrumenty i działania muszą być opracowywane i wdrażane na właściwym szczeblu, uwzględniając zasady i wymogi rynku wewnętrznego, perspektywę dalszego rozszerzania UE jak również zasadę subsydiarności i różnice w rozwoju między regionami w Europie. Taka podpowiedź, jednak brzmi jak zwykły postulat polityczny i wymaga pogłębienia nt. sposobu jego operacjonalizacji. KE w zaprezentowanym dokumencie nie zdradziła nam, w jaki sposób zamierza zmierzyć się z tym dylematem oraz jak wykorzystać nowy ład instytucjonalny wynikający z wejścia w życie Traktatu z Lizbony.
Najważniejsze wyzwania z punktu widzenia polskiego rzemiosła i mśp:
Poprawa klimatu dla działalności gospodarczej w Europie,
Wzmocnienie konkurencyjności mśp i ich zdolności innowacyjnej
Wzmocnienie realizacji europejskiej polityki spójności; zapewnienie jej większej efektywności i skuteczności
Podniesienie jakości rządzenia i regulacji publicznych
Poszanowanie dla zasady subsydiarności i proporcjonalności
W tym kontekście, Związek Rzemiosła Polskiego pragnie zwrócić uwagę na kilka zagadnień, które nie powinny umknąć z pola widzenia strategów europejskich. Naszym zdaniem konieczne jest:
1.Poprawa funkcjonowania jednolitego rynku oraz wzmocnienie roli Komisji Europejskiej w zapewnieniu wdrożenia i przestrzegania stosownych regulacji. Stworzenie warunków zachęcających rzemiosło i mśp do większej aktywności na Rynku Wewnętrznym.
2.Poszanowanie dla zasady subsydiarności i proporcjonalności, w szczególności w prawie podatkowym.
Od wielu lat w UE toczy się dyskusja, czy podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) powinien podlegać harmonizacji, a jeśli tak – w jakim stopniu. Podatki bezpośrednie, w tym CIT nie mają tak istotnego wpływu na przepływ towarów i świadczenie usług jak podatki pośrednie, dlatego uważamy, że w najbliższych latach, które obejmuje Strategia 2020 wszelkie wspólnotowe działania legislacyjne w tej kwestii powinny być planowane ze szczególnym uwzględnieniem zasady subsydiarności i proporcjonalności, co w przypadku przedsiębiorstw mikro i małych oznacza także zagwarantowanie możliwości dostępu i wyboru uproszczonych form opodatkowania.
3.Kreowanie kultury przedsiębiorczości nie dyskryminującej firm, które stawiają na inny model budowania przewag konkurencyjnych.
Innowacyjność to „być albo nie być” gospodarki europejskiej w dwudziestym pierwszym wieku. Jednak atutem Europy była i powinna pozostać jej różnorodność. Decydenci polityczni wszystkich szczebli muszą zrozumieć, że świat mśp (mówimy tu o 99,8 % wszystkich firm działających w UE) jest bardzo zróżnicowany, jeśli chodzi o zakres, wielkość i charakter działalności. W warunkach konkurencji sukces gospodarczy tych firm, a tym samym rozwój gospodarczy i konkurencyjność Europy zależy od ich zdolności do doskonalenia produktów, usług i modeli dystrybucji. Jednak, tak jak różnorodne są mśp tak różnymi są innowatorami. Innowacje to nie tylko wysokie technologie, to również nowe zastosowania tradycyjnych technologii, nowoczesne systemy zarządzania, to inwestycje w umiejętności i kapitał ludzki. Nie mogą być marginalizowani ci, którzy stawiają na innowacje procesowe, dotyczące struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa, budowania relacji z klientami i funkcjonowania w łańcuchu dostaw czy doskonalenia świadczonych usług, mniejszą wagę przywiązując do badań i rozwoju oraz innowacji opartych na wysokich technologiach. Zasady i instrumenty rynku wewnętrznego oraz otoczenie regulacyjne przedsiębiorstw, w tym związane z funduszami strukturalnymi powinny uwzględniać tę różnorodność a decydenci wykazywać troskę o potrzeby i realia wszystkich mśp.
Warto również przypomnieć, że prowadzenie działań o charakterze innowacyjnym nie jest możliwe bez łatwego dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania. Uważamy, że problem ten nie stracił na aktualności, wręcz przeciwnie, w dobie spowolnienia gospodarczego nabrał intensywności. Zdecydowanie ma charakter systemowy i wymaga systemowych rozwiązań.
Jako organizacja reprezentująca również przedsiębiorstwa wytwarzające produkty tradycyjne i świadczące usługi pracochłonne, zdecydowanie podkreślamy konieczność takiego formułowania celów gospodarczych UE i państw członkowskich, który nie będzie prowadzić do marginalizowania potrzeb a tym samym dyskryminowania tego typu przedsiębiorstw. Przestrzeń gospodarcza UE powinna stwarzać przyjazne warunki konkurowania nie tylko firmom innowacyjnym, ale również stawiającym na tradycyjne produkty i usługi. Firmy takie dysponują równie cennymi atutami jak innowacyjność, szczególnie cennymi dla konsumentów europejskich, takimi jak: wysoka specjalizacja, wyjątkowość, niepowtarzalność, jakość a w branżach przetwórstwa spożywczego przede wszystkich tradycyjne i ekologiczne receptury i technologie wytwarzania.
3. Położenie większego nacisku na zasadę „dobrego rządzenia”.
Jakość systemów regulacyjnych, jakość rządzenia administracji publicznej i usług publicznych to palący problem, odnoszący się do wszystkich szczebli: unijnego, krajowego, regionalnego i lokalnego. Kryzys dodatkowo osłabił zaufanie obywateli, w tym przedsiębiorców do instytucji publicznych.
Z punktu widzenia przedsiębiorców reprezentowanych przez Związek Rzemiosła Polskiego najistotniejszą kwestią jest zagwarantowanie realizacji zasad określonych w Small Business Act, w tym w szczególności „Najpierw myśl z perspektywy małego”. Nie mniej ważne jest, aby instrumenty prawne były stosowane tylko wówczas, kiedy są rzeczywiście potrzebne zgodnie z zasadą „less and better legislation”. Wszelkie nowe regulacje pogłębiają problem biurokracji i obciążeń finansowych, szczególnie odczuwalnych przez mikro i małe przedsiębiorstwa. Częste i liczne zmiany w otoczeniu prawnym firm utrudniają podejmowanie decyzji gospodarczych, a w konsekwencji nie sprzyjają rozwojowi.
4. Unowocześnienie modeli społecznych Unii Europejskiej w kierunku:
ich większej elastyczności
rozwijania zdolności zasobów ludzkich do mobilności zawodowej i geograficznej
zapewnienia odpowiedniego w tym celu otoczenia regulacyjnego
osiągnięcia większej spójności między potrzebami rynku pracy i polityką rynku pracy a systemami edukacyjnymi, w celu zapewnienia większej zatrudnialności (employability) i zdolności do adaptacji (adaptability).
5.Uwzględnienie zróżnicowania struktury gospodarczej i stopnia rozwoju państw członkowskich i regionów oraz przebiegu i skutków kryzysu gospodarczego w poszczególnych krajach
Strategia powinna uwzględniać i wspierać założenia europejskiej polityki spójności w pełnym wymiarze, tj. cele odnoszące się do spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej. Planowane w ramach Strategii 2020 działania powinny odzwierciedlać zróżnicowanie UE w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego i związane z tym potrzeby.
W przypadku nowych krajów członkowskich UE, wsparcie kierowane w ramach funduszy strukturalnych na rozwój przedsiębiorczości powinny w równym stopniu uwzględniać dwa aspekty – wsparcie działań proinnowacyjnych oraz wzmocnienie produktywności mikro i małych przedsiębiorstw.
W kontekście spójności terytorialnej, z punktu widzenia polskich przedsiębiorców dodatkowego podkreślenia wymaga znaczenie dla konkurencyjności Europy kontynuowania działań na rzecz stworzenia w skali całej UE nowoczesnej i efektywnej infrastruktury – telekomunikacyjnej, transportowej i energetycznej.
Nie mniej ważne jest zapewnienie gospodarce UE bezpieczeństwa energetycznego oraz realizowanie ambitnej wspólnotowej polityki na rzecz gospodarki niskoemisyjnej z uwzględnieniem realiów wszystkich krajów oraz bez szkody dla mśp.
6.Konieczność wzmocnienia zaangażowania partnerów społeczno-gospodarczych w proces tworzenia oraz implementacji polityki gospodarczej zarówno na szczeblu wspólnotowym, krajowym jak i regionalnym
Instytucje Europejskie powinny w pełni uznać rolę reprezentatywnych organizacji mśp w realizacji wspólnotowej polityki na rzecz rozwoju przedsiębiorczości oraz wspierać je w tym działaniu. Zamiast tworzyć równoległe sieci, instytucje europejskie powinny uznać reprezentatywne organizacje mśp jako naturalnych partnerów i skoncentrować się na współpracy z nimi w działaniach konsultacyjnych, informacyjnych i promocyjnych.
Związek Rzemiosła Polskiego